CHƯƠNG 2: TỪ NHỮNG CÁI AO THẦN KỲ ĐẾN HUYỀN THOẠI TAM THÁNH
3 - Huyền thoại về ba vị thánh
Giống hệt một cơ thể sống, Mão Điền từ lúc khai sinh đến lúc trưởng thành, đã trải qua thời thơ ấu rất dài. Chắp nối những mẩu chuyện truyền thuyết, ta chỉ hình dung được phần nhỏ giai đoạn trứng nước đầy bấp bênh, bất trắc ấy mà thôi.
Bước
sang thế kỷ XV – XVI, Mão Điền đã đủ tư thế là một đơn vị hành chính độc lập, ngang hàng với các làng xã khác
trong huyện Siêu
Loại. Với việc đuợc chọn làm đại bản doanh của ba viên tướng họ Chu, lịch sử Mão Điền đã sang trang mới.
Thần phả Mão Điền chép rằng ” Ông Chu Ma Độ và vợ là Lý Thị Minh vốn người đất Bắc. Gặp thời loạn lạc phải sang nước Nam ở trang Nghĩa Danh, huyện Bảo Lộc, phủ Lạng Giang, trấn Kinh Bắc. Ông bà ăn ở phúc hậu nhưng tuổi già mà vẫn chưa có con. Một đêm vào khoảng giữa canh ba, ông Độ mơ thấy vị thần áo mũ chỉnh tề ban cho một cành quế có ba bông hoa. Sau đó bà Lý Thị Minh mang thai. Đến ngày 13 tháng Tám năm Bính Ngọ (1486) thì sinh ra một bọc ba người con trai. Ba cậu bé mặt mũi đẹp đẽ, hình dong dĩnh ngộ, mặt rồng, hàm hổ, mắt như sư tử, tướng mạo khác hẳn người thường. Ông bà vui mừng đặt tên con là Hồng, Uy và Võ.
Hồng, Uy, Võ thông minh,
học giỏi. Năm Quý Dậu(1513) ba anh em cùng
đi thi và cùng đỗ tiến sỹ”(?). Sau khi đỗ, cả ba được làm quan tại triều. Trải ba đời vua, có nhiều thành tích, được cất nhắc đến chức Hộ bộ thượng thư kiêm Tham tán mưu sự (?).
Năm 1527 Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê. Ba ông
ngoài 70 tuổi (?)
vâng mệnh vua Lê
dấy binh đánh Mạc. Đánh nhiều trận không thắng, ba ông dẫn quân về đóng tại trang Mão Điền, huyện Siêu Loại. Tại đây ba ông mở hội vật để kén lính.
Nhưng đạo
trời thay đổi. Việc biến không ai lường trước được.
Bỗng nhiên thấy mấy đen vần vụ, mưa lớn xối xả, sấm sét ầm ầm. Ba ông tự nhiên vô bệnh mà hóa. Đó là ngày 15 tháng Ba (?).
Khi dân bản trang tới
nơi, xác ba ông đã bị mối đùn thành mộ.
Mọi người cho là linh ứng bèn làm biểu tâu về triều đình. Vua Lê hay tin ba
vị trung thần hy sinh, rất lấy làm thương tiếc, sai quan viết ngay sắc chỉ phong ba ông làm phúc
thần. Lại sai người đến bản trang, triệu dân sở tại gồm các họ Nguyễn, Chu, Phạm làm lễ quốc tế, ra lệnh miễn binh lương tạp dịch ba năm cho dân. Chi 150 quan tiền để xã lập miếu thờ, hàng năm thờ cúng. Bao phong mỹ tự cho ba vị làm Đương cảnh thành hoàng với duệ hiệu Hồng Chân cư sỹ, Uy Minh cư sỹ, và Võ Chiêu cư sỹ”.
Bản thần tích trên đây do Hà Lâm viện Đông các đại học sỹ Nguyễn Bính soạn vào năm Hồng Phúc nguyên niên
(1572). Sau đó
Nguyễn Hiền làm Hùng lĩnh thiếu khanh, quản giám bách thần chép lại vào năm thứ ba niên hiệu Vĩnh Hựu (1737). Tuy nhiên
theo lời nói đầu thì mãi đến năm Tự Đức thứ 20 (1867), một viên tú tài người Sơn Tây, xưng là dòng dõi Nguyễn Bính, đem bản thần tích tổ tiên để lại cho Mão Điền mượn “ tương hồi tra cứu” thì lý lịch thành hoàng Mão Điền mới sáng tỏ! Nếu lấy mốc năm Nguyễn Bính viết thần tích (1572) thì đến năm 1867 đã là 295 năm. Một thời gian quá dài cho
tình trạng “tam
sao thất bản”.
Tuy nhiên bóc tách việc thần thánh hóa nhân vật thành hoàng (cùng
sinh một bọc, cùng đỗ tiến sỹ một khoa, cùng hóa một ngày) là mô‐típ văn học dân gian thường sủ dụng. Cũng như một số sai sót về thời điểm thi đỗ ( Thần phả ghi đỗ năm Kỷ Dậu, nghĩa là mới lên bốn tuổi ), về chức tước… Nội dung bản thần tích cho thấy ba vị tướng họ Chu là hình ảnh rất đẹp của những trang nam nhi hào
kiệt, vì nghĩa lớn dấy binh, được nhân dân mến phục. Việc “Phù Lê diệt Mạc” không đơn thuần chỉ là theo dòng họ này chống lại dòng họ kia mà còn có ý nghĩa cao hơn thế nữa. Sử sách chả chép rằng khi nhà Minh (Trung
Quốc) sai người sang hạch tội, Mạc Đăng Dung và tay chân đã tự trói mình lên biên giới chịu tội đó sao?
Hành động hèn nhát này của nhà Mạc được coi là nhục nhã nhất trong lịch sử. Vậy việc đánh Mạc chẳng phải là bảo vệ quốc thể hay sao? Ba vị tướng họ Chu phù Lê diệt Mạc là thuận ý trời, thuận lòng người. Họ được thờ cúng cũng là chính đáng.
Với việc
tôn ba vị tướng họ Chu làm thành hoàng,
ta rút ra
được mấy
hệ quả sau đây :
1
– Tới thế kỷ XV – XVI, Mão Điền trang
đã có đủ tư cách là một đơn vị hành chính trong hệ thống nhà nước phong kiến.
2
– Dân cư Mão Điền đã đông đúc, có những
họ lớn như Nguyễn, Chu, Phạm. Họ vừa là tác nhân vừa là chứng nhân lịch sử cộng
đồng xã thôn.
3
– Trình độ nhận thức nói chung đã
thay đổi. Họ không bằng lòng với việc thờ cũng những vị thần siêu nhiên, siêu
thực nữa. (Trước đó Mão Điền thờ thần Bắc Phương làm thành hoàng). Họ muốn vị
thần làm biểu tượng cho mình phải bằng xương bằng thịt, có công với nước, được
nhà nước công nhận. Nếu vị thần đó gắn bó với làng xã của họ, trừ tai hãn họa
cho dân địa phương thì càng hay. Ba vị tướng họ Chu đã thỏa mãn được đầy đủ những
yêu cầu ấy.
4
– Ngay từ thời ấy Mão Điền đã được
xây đắp như một pháo đài, có lũy cao, hào sâu. Môn đấu vật và hội vật mang tinh
thần thượng võ được tổ chức.
Từ chỗ bước đầu chỉ được thờ ở ngôi miếu nhỏ ( Miếu Hào) , ba vị tướng họ Chu mau chóng đi vào đời sống tâm linh của Mão Điền và được thờ cúng ở sáu nơi (hưởng thần lục sở) là Miếu Hào, Nghè, Đình Đoài, Đình Đông, chùa Khánh Lâm và
Đình Vật.
Các triều đại sau này đều phong sắc cho tam vị. Hiện còn giữ được 31 đạo sắc của 14 lần phong tặng. Lần thứ nhất vào năm Cảnh Hưng thứ 28 (1767). Lần thứ mười bốn vào năm Khải Định thứ 9 (1924).
Các đạo sắc phong cho Thành hoàng xã Mão Điền và xã Mão Điền Đông.
Số
TT
|
Triều đại ban sắc cho thần
|
Thời gian
|
Số bản cho mỗi xã
|
||||
Đời vua
|
Niên hiệu
|
Ngày Tháng
|
Năm
Âm lịch
|
Năm
D.lịch
|
Đoài
|
Đông
|
|
1
|
Lê Hiển Tông
|
Cảnh Hưng 28
|
08‐08
|
Đinh Hợi
|
1767
|
1
|
1
|
2
|
Lê Hiển Tông
|
Cảnh Hưng 44
|
16‐05
|
Quý Mão
|
1783
|
3
|
1
|
3
|
Lê Mẫn Đế
|
Chiêu Thống 1
|
22‐03
|
Đinh Mùi
|
1787
|
3
|
1
|
4
|
Nguyễn Huệ
|
Quang Trung 4
|
24‐05
|
Tân Hợi
|
1791
|
0
|
1
|
5
|
Nguyễn Huệ
|
Quang Trung 5
|
22‐02
|
Nhâm Tý
|
1792
|
3
|
0
|
6
|
Nguyễn
Quang Toản
|
Cảnh Thịnh 1
|
29‐10
|
Quý Sửu
|
1793
|
3
|
0
|
7
|
Nguyễn
Quang Toản
|
Cảnh Thịnh 4
|
21‐05
|
Bính Thìn
|
1796
|
0
|
1
|
8
|
Nguyễn
Quang Toản
|
Bảo Hưng 2
|
17‐05
|
Nhâm
Tuất
|
1802
|
0
|
1
|
9
|
Nguyễn
Dực Tông
|
Tự Đức 6
|
16‐05
|
Quý Sửu
|
1853
|
0
|
1
|
10
|
Nguyễn
Dực Tông
|
Tự Đức 7
|
03‐07
Nh.
|
Giáp Dần
|
1854
|
1
|
0
|
11
|
Nguyễn
Dực Tông
|
Tự Đức 33
|
24‐11
|
Canh Thìn
|
1880
|
1
|
1
|
12
|
Nguyễn
Cảnh Tông
|
Đồng Khánh 2
|
01‐07
|
Đinh Hợi
|
1887
|
1
|
1
|
13
|
Nguyễn
Duy Tân
|
Duy Tân 3
|
11‐08
|
Kỷ Dậu
|
1909
|
1
|
1
|
14
|
Nguyễn
Hoằng Tông
|
Khải Định 9
|
25‐07
|
Giáp Tý
|
1924
|
3
|
1
|
20
|
11
|
Ghi chú: Thông thường mỗi
lần cả ba vị thành hoàng đều được phong chung một đạo (bản) sắc. Nhưng cũng có những lần ba vị được phong riêng, mỗi vị một đạo.
(Bảng
vàng, triều Tự Đức
trao cho Mão Điền)
Phần tiếp theo Chương 3: Một làng cổ điển hình -Phần 1
Bản mềm do người chuyển bản điện tử cung cấp.
Đề nghị không sao chép dưới mọi hình thức!
Mong nhận được phản hồi!
Trả lờiXóa