[Sách] Phong thổ Mão Điền (Chương 3 - Phần 2)

CHƯƠNG 3: MỘT LÀNG CỔ ĐIỂN HÌNH

(Phần 2)

Làm nhà là một trong ba việc lớn (tam đại sự) được người Mão Điền hết sức quan tâm. Lại cho rằng :” Sống mỗi người một nhà, già mỗi người một mồ” nên nếu chưa làm nhà, lấy vợ cho con thì bố mẹ chết chưa vui lòng nhắm mắt. Nhà ở tùy gia phong kiệm. Giàu thì nhà gỗ, lợp ngói. Nghèo thì nhà tranh vách đất. Tuy nhiên phải là gỗ, tre già ngâm kỹ mới dùng. “ Lấy vợ hiền hòa, làm nhà hướng Nam “ . Hướng Nam mát mẻ là hướng tốt nhất. Song phải tránh góc ao, đao đình đâm thẳng vào chính giữa nhà và kiêng khuyết hậu (thiếu hụt phía sau) nên đôi khi cũng chọn hướng đông hoặc đông nam. Dù hướng nào chăng nữa thì nhà cũng cần cao ráo, sạch sẽ.

Người Mão Điền sống không xa nhà, chết không xa làng. Dầu làm ăn sinh sống nơi đâu cũng không quên quê hương bản quán.

Trước nhà thường có sân phơi, vườn cây, ao cá. Cành nhà và đằng sau là bếp núc, chuồng lợn, chuồng gà, cây rơm…

Mỗi năm ít ra phải có mặt ở làng một lần vào dịp Tết Nguyên Đán để tảo mộ và thờ cúng vong linh tiên tổ. Đến khi trăm tuổi về già, hạnh phúc nhất là được chôn cất ở nơi chào đời, nằm cạnhh ông bà, cha mẹ.

Xa xưa Mão Điền có tổ chức Giáp và Phường. Di tích khu ruộng mang tên Bát Giáp chứng tỏ đã có thời tám giáp tồn tại. Sau khi chia ra làm hai làng, số giáp là chín. Làng Đông có bốn Giáp là Giáp Đông, Giáp Đoài, Giáp Nam và Giáp Bắc. Làng Đoài không gọi là Giáp mà gọi là Dâu. Có năm Dâu : Nhất, Nhị, Ta, Tứ, Ngũ.

Giáp không phải là đơn vị hành chính mà là tập hợp một bộ phận người để bảo vệ, canh phòng và nhất là lo các việc tế tự nên còn gọi là giáp đương cai.

Đến năm 1921, khi thi hành nghị định cải lương thì gipá bị xóa bỏ, thay thế bằng tộc biểu. Mỗi tập hợp biểu có từ 25 – 30 người từ 18 tuổi trở lên là nam giới. Những  người này cùng một họ nên gọi là tộc biểu. Trường hợp nếu họ nhỏ không đủ người thì liên kết với họ khác thành biểu. Biểu là hình thức đại cử tri được cử người đại diện bầu các chức danh ( lý trưởng, phó lý trong xã).

Giáp tập hợp theo họ nên cũng theo xã riêng biệt. Nhưng người Mão Điền vốn sống “ đồng cư , hỗn canh” trong 14 xóm, không phân biệt đông, đoài. Do vậy nhiều khi không thể huy động được giáp, bởi địa dư quá rộng. Cho nên có một tổ chức nữa gọi là Phường để giúp đỡ lẫn nhau, theo ý nghĩa “ bán anh em xa, mua láng giềng gần”. Phường vì vậy là tổ chức gồm những người ở cùng một địa bàn dân cư, không phân biệt làng xã, dòng họ. Có nhiều loại phường như phường bát : góp tiền mua bát cho thuê, phường họ : chơi “ hụi” … nhưng quan trọng nhất là Phường hiếu hay phường đám ma. Đó là các phường đông khu ( gồm các xóm phía đông), Phường Lũy ( gồm xóm Lũy , xóm Hậu), phường Năm xóm…Phường nào cũng có một số ruộng đất, ao hồ do các thành viên đóng góp làm quỹ. Quỹ đó dùng mua sắm đồ tang như hương án, đòn khênh, linh xa, cờ , trống. Người tham gia phải tuân theo sự phân công của phường mà chỉ đạo là ông Trùm. Khi đi đám được báo trước bằng một miếng cau. Làm xong nhiệm vụ, mỗi người được thù lao là một vuông vải trắng (đội lúc đưa tang) và mấy xu, trích từ quỹ chung, tang chủ không phải chi phí gì. Đó là sự đồng lần, giúp đỡ lẫn nhau, thương tiếc lẫn nhau. Do gắn kết như vậy nên không mấy khi người ta bỏ phường này theo phường khác, dù điều lệ của phường cho phép.

(Ở Thụy Mão hình thức tổ chức cũng là Giáp. Trước có hai Giáp là Giáp Đông và Giáp Tây. Sau thêm Giáp Trung. Đến ngày cải lương lập thành sáu biểu. Năm 1920‐ 1921, Thụy Mão chuyển từ bờ sông vào trong đê. Do đó có xóm Bến và xóm Làng). 

Phần tiếp theo Chương 3: Một làng cổ điển hình -Phần 3

Bản mềm do người chuyển bản điện tử cung cấp.
Đề nghị không sao chép dưới mọi hình thức!

Phong thổ Mão Điền Tin tức 14:12